Hiện bệnh cúm mùa vẫn đang có những diễn biến phức tạp, các bác sĩ cho biết để phòng bệnh ngoài tiêm vắc xin, giữ vệ sinh sạch sẽ thì cần có thói quen sinh hoạt đúng cách, đơn giản như việc hắt hơi.
Thạc sĩ, bác sĩ Trần Văn Phúc
Hắt hơi là gì?
Hắt hơi – là phản xạ tự nhiên đẩy không khí ra khỏi phổi, chủ yếu qua khoang mũi để làm sạch đường hô hấp.
Những chất gây dị ứng như phấn hoa hay hạt bụi xâm nhập vào khoang mũi, cảm lạnh và cúm, những kích thích như cảm xúc quá mức, nắng và gió; đều có thể gây nên hắt hơi.
Cơ chế hắt hơi ra sao?
Cơ chế của hắt hơi, là khi lưỡi và vòm miệng sắp xếp lại để chặn đường vào khoang miệng, phần lớn không khí đi ra từ lỗ mũi. Vì sự tắc nghẽn khoang miệng không hoàn hảo, không khí lại bị đẩy ra rất dữ dội, nên sẽ có một lượng khí thoát ra khỏi miệng.
Người Việt Nam hay sử dụng thành ngữ “cơm muối” khi hắt hơi, đặc biệt là với trẻ nhỏ, bởi theo dân gian cơm trắng và muối là 2 thứ được các thầy cúng sử dụng để trừ tà. Khi trẻ hắt hơi, người lớn nói “cơm muối”, chính là cách đuổi tà ma để đ.ứa t.rẻ không bị ốm.
Hắt hơi có những giai đoạn nào
Hắt hơi được chia thành 2 giai đoạn. Đầu tiên gọi là giai đoạn mũi hay còn gọi là giai đoạn nhạy cảm. Ở giai đoạn này, các nếp gấp của niêm mạc trong khoang mũi bị kích thích bởi hóa chất hoặc các tác nhân vật lí. Kích thích này được tiếp nhận bởi các dây thần kinh vùng hàm mặt, tập trung về hạch thần kinh tam thoa ở ngay lỗ bầu dục, rồi truyền lên trung tâm hắt hơi ở thùy nhộng bên của tiểu não.
Giai đoạn thứ 2 là hô hấp, một lượng lớn các tế bào thần kinh hô hấp được kích thích, tạo nên phản xạ nhắm mắt lại, miệng hé và hít sâu, lồng ngực tăng thể thích và phổi tăng áp lực, không khí từ trong phổi đột ngột b.ắn mạnh chủ yếu qua khoang mũi, một lượng nhỏ hơn qua miệng, nó quét sạch các mảnh bụi bám và chất kích thích ở niêm mạc mũi.
Nhiều người đang hắt hơi sai cách khiến nhiều bệnh lây nhiễm phát triển. (Ảnh minh họa)
Tác nhân nào gây hắt hơi
– Dị vật: phấn hoa, các hạt bụi đặc biệt là bụi mịn PM2.5, lông thú, hóa chất.
– Do tác nhân vật lí: ánh sáng quá mức đột ngột làm co đồng tử, tác động đến nhánh mắt của dây thần kinh tam thoa, cũng tạo nên kích thích hạch tam thoa gây hắt hơi.
– Do thời tiết như lạnh, hoặc đang nóng chuyển sang lạnh.
– Do bệnh tật: Viêm mũi dị ứng, cảm cúm, n.hiễm t.rùng đường hô hấp làm cho niêm mạc mũi bị phù nề, tiết dịch gây kích thích, hoặc cảm giác ngứa mũi làm hắt hơi.
– Do tâm lí: Ngoài những hắt hơi do cảm xúc nhất thời, thì hắt hơi tâm lí dai dẳng rất khó điều trị. Ngoài ra, có những trường hợp hắt hơi còn không rõ nguyên nhân.
Có nên hạn chế hắt hơi
Thực tế, khi cảm thấy muốn hắt hơi, có thể ngăn chặn hắt hơi bằng cách ở giai đoạn mũi, há rộng mồm rồi thở bằng miệng, tập trung suy nghĩ vào hơi thở đó. Nhưng hắt hơi là phản xạ tự bảo vệ, nên việc ngăn chặn như vậy sẽ không tốt, bởi các tác nhân bệnh tật không đẩy ra được.
Một số người xấu hổ khi hắt hơi quá to, đã cố gắng ghìm cho tiếng hắt hơi nhỏ xuống, thậm chí lấy tay bịt mũi và ngậm miệng, điều này cực kì nguy hiểm, có thể gây nên những chấn thương rất nghiêm trọng. Hành động bịt mũi ngậm miệng và kìm nén cơn hắt hơi có có thể gây tổn thương tai, bởi tai có vòi Eustache thông với mũi, trường hợp áp lực không khí quá lớn có thể gây rách màng nhĩ. Ngoài ra, có thể gây vỡ các mạch m.áu, đặc biệt là động mạch cảnh, vỡ động mạch não cực kì nguy hiểm…
Nhiều những tổn thương khác do hắt hơi hoặc hắt hơi không đúng cách, như nhồi m.áu hay vỡ động mạch mắt ảnh hưởng đến thị lực, viêm xoang, tổn thương đường hô hấp dưới dẫn đến viêm.
Hắt hơi có thể gây bệnh
Khi hắt hơi tạo ra 40 ngàn giọt nước bọt siêu nhỏ đường kính từ 0.5-5m bay ra khỏi mũi trong phạm vi 2 mét. Những giọt nước bọt lớn khích thước trên dưới 100m sẽ nhanh chóng rơi xuống đất do lực hút trọng trường. Nhưng với giọt nước bọt siêu nhỏ sẽ bay lơ lửng trong không khí, như những hạt bụi siêu mịn mang mầm bệnh, đặc biệt là vi rút cúm.
Nghĩa là, một người ngửa cổ lên trời hắt hơi, thì khoảng xung quanh người đó với vòng tròn đường kính 4m sẽ được coi là vùng nguy hiểm, dễ lây bệnh cho người khác.
Bác sĩ Phúc hướng dẫn cách hắt hơi an toàn khi không có khăn giấy ở cạnh.
Cách hắt hơi chính xác
Khi hắt hơi phải đúng nguyên tắc chống nhiễm khuẩn. Ở các nước phát triển, bố mẹ và nhà trường dạy t.rẻ e.m rất cẩn thận cách hắt hơi, ở lớp còn tổ chức hẳn các cuộc thi hắt hơi xem ai thực hành tốt nhất. Rất tiếc hầu hết người Việt đang hắt hơi theo cách ngửa cổ lên trời, xịt 40 ngàn giọt nước bọt nhiễm bệnh tự do bay trong không khí.
Dùng tay che miệng để hắt hơi nguy hiểm không kém so với ngửa mặt lên trời. Vì bàn tay không thể ngăn cản hết các giọt nước bọt b.ắn tự do vào không khí. Chưa kể bàn tay là nguyên nhân hàng đầu của truyền bệnh, khi bàn tay ấy nhiễm vi rút vi khuẩn, sẽ truyền sang người khác qua cái bắt tay, truyền vào các vật dụng xung quanh, nắm đ.ấm cửa cũng là nơi chứa nhiều mầm bệnh nhất là vì thế.
Hắt hơi chống nhiễm khuẩn lí tưởng nhất là sử dụng khăn giấy dùng 1 lần. Khi hắt hơi, khăn giấy được đặt vào lòng 2 bàn tay, phủ lên mũi và miệng đảm bảo các hạt nước bọt không bị thoát ra, hắt hơi xong vo khăn giấy cho vào sọt rác an toàn. Bắt buộc phải rửa tay bằng xà phòng hay chất sát khuẩn ngay sau khi hắt hơi.
Nhưng không phải khi nào cũng có khăn giấy dùng 1 lần. Vậy cách hắt hơi phổ biến nhất, đó là vắt tay qua vai đối diện, để phần áo mặt trong khủy tay che kín mũi và miệng, ngoài việc ngăn chặn phát tán 40 ngàn giọt nước bọt vào không khí, thì tay áo mặt trong khủy cũng là vùng không sờ đến nên không gây truyền bệnh cho người khác.
NHỮNG ĐIỀU CẦN BIẾT VỀ HẮT HƠI
1. Hắt hơi là phản xạ tự bảo vệ làm sạch khoang mũi và đường hô hấp.
2. Mỗi lần hắt hơi, tốc độ luồng không khí di chuyển từ phổi ra mũi đạt tới phản lực, có thể lên đạt 1045km/h (bằng 85% vận tốc âm thanh), b.ắn ra 40 ngàn giọt nước bọt siêu nhỏ lơ lửng trong không khí, vùng nguy hiểm có bán kính 2m.
3. Hắt hơi nên mở miệng để một phần không khí thoát ra khỏi miệng.
4. Kiềm c.hết để giảm tiếng hắt hơi là rất nguy hiểm.
5. Bịt mũi và ngậm miệng khi hắt hơi có thể gây rách cổ họng, tràn khí màng phổi và tràn khí trung thất đe dọa tính mạng, vỡ động mạch cảnh và đứt mạch m.áu não có thể gây t.ử v.ong, rách màng nhĩ và tổn thương tai trong gây giảm thính lực, viêm xoang, xuất huyết nội nhãn gây ảnh hưởng thị lực thậm chí mù lòa.
6. Dùng bàn tay che miệng khi hắt hơi, sẽ không ngăn cản được các giọt nước bọt phát tán ra không khí, bàn tay bẩn vì dính nước bọt cũng là nguyên nhân gây lan truyền bệnh tật cho người khác.
7. Tốt nhất là dùng khăn giấy một lần che mũi và miệng khi hắt hơi, vất bỏ khăn giấy vào thùng rác cẩn thận, rửa tay bằng xà phòng hoặc chất sát khuẩn.
8. Phổ biến là đưa bàn tay đặt lên vai đối diện, để ống tay áo mặt trong khủy tay che kín mũi và miệng, giúp ngăn chặn các giọt nước bọt phát tán vào không khí, đồng thời không lây truyền vi khuẩn vi rút ra các vật dụng hay nắm đ.ấm cửa.
Lê Phương
Theo khampha
Cảnh báo khi mùa cúm đang bùng phát: Nếu mẹ cứ dùng khăn sữa lau cho trẻ bị cúm sẽ khiến bệnh mãi không khỏi
Khăn sữa mềm mỏng, thấm hút tốt, không làm bé bị trầy xước hay tổn thương da nên hễ thấy trẻ bị cúm với các biểu hiện như ho, hắt hơi, sổ mũi, hầu như mẹ nào cũng dùng khăn sữa để lau cho con.
Những tuần gần đây, thời tiết miền Bắc đang giai đoạn giao mùa với đặc trưng không khí lạnh ẩm, riêng Hà Nội còn chịu ảnh hưởng không khí ô nhiễm trầm trọng khiến cho số trẻ mắc bệnh về hô hấp, đặc biệt là bệnh cúm mùa tăng đột biến. Trung bình mỗi ngày tại Bệnh viện Nhi Trung ương có khoảng 100-120 bệnh nhi đến khám với các biểu hiện ho, hắt hơi, sổ mũi…, nghi ngờ mắc cúm.
Sai lầm của cha mẹ khi dùng khăn sữa lau cho trẻ bị cúm
Bệnh cúm có khả năng lây nhiễm rất cao, qua đường hô hấp, qua các giọt nhỏ nước bọt hay dịch tiết mũi họng do hắt hơi, ho, khạc. Một trong những triệu chứng phổ biến của trẻ bị cúm là sổ mũi, ho. Trong khi đó, trẻ nhỏ chưa thể tự xì mũi nên các mẹ thường phải hỗ trợ trẻ làm sạch mũi dãi vương ra ngoài bằng cách dùng khăn sữa mềm lau cho con.
Cứ nghĩ rằng đây là cách vệ sinh mũi dãi an toàn cho trẻ nhỏ vì khăn sữa lành tính lại sạch sẽ, tuy nhiên, cách làm này lại khiến trẻ bị bệnh chồng bệnh và mãi không khỏi. Vì sao lại như vậy?
Trả lời trên một tờ báo, TS.BS Nguyễn Văn Lâm, Giám đốc Trung tâm y học lâm sàng và các bệnh nhiệt đới t.rẻ e.m, cho biết dùng khăn sữa lau mũi cho trẻ bị cúm hoặc khi sổ mũi là thói quen sai lầm. Lý do bởi trong trường hợp bé bị cúm, sau mỗi lần dùng khăn sữa lau nếu không thay khăn mới, dùng lại khăn cũ, virus cúm vẫn bám lại trên khăn, việc tái sử dụng khiến bệnh chồng bệnh và cứ quẩn quanh không thể khỏi được.
Vệ sinh đúng cách cho trẻ mắc cúm
Nói về cách vệ sinh đúng cho bé khi bị nhiễm cúm, TS Lâm khuyến cáo, các mẹ cần vệ sinh đường hô hấp bằng cách vệ sinh mũi miệng. Tuy nhiên, chỉ nên dùng khăn giấy mềm lau sạch mũi, dãi rồi vứt bỏ ngay sau khi sử dụng. Ngoài ra, các mẹ nên lưu ý những việc sau:
– Hàng ngày, cha mẹ nên nhỏ dung dịch nước muối sinh lý Natriclorid 9 vào mắt, mũi cho trẻ, súc miệng bằng nước muối sinh lý hoặc nước muối pha loãng đối với trẻ lớn.
– Thường xuyên vệ sinh tay sạch sẽ bằng xà phòng với nước sạch (vệ sinh cả bàn tay người chăm sóc và cả cho trẻ), hạn chế tối đa việc để trẻ đưa tay lên mắt, mũi, miệng.
Nên dùng khăn giấy lau cho trẻ sổ mũi và vứt bỏ sau mỗi lần sử dụng (Ảnh minh họa).
– Hạn chế cho trẻ tiếp xúc chỗ đông người hoặc người có biểu hiện bệnh. Khi trẻ ho, hắt hơi, sổ mũi, hướng dẫn trẻ dùng khăn giấy để che miệng và mũi. Nếu dùng tay, phải rửa tay sau khi ho hay hắt hơi, quẹt vào mũi, miệng.
– Nếu người trong nhà bị cúm, cần đeo khẩu trang để tránh lây nhiễm cho trẻ.
– Thường xuyên vệ sinh đồ chơi, đồ dùng cho trẻ.
Khăn sữa là nơi chứa ổ bệnh mà các mẹ không hay biết
Khăn sữa là một trong nhiều vật dụng không thể thiếu khi chăm sóc trẻ nhỏ. Với tính chất mềm mỏng, nhẹ nhàng êm dịu thấm hút tốt, các mẹ tin dùng khăn sữa cho bé cho nhiều công dụng khắc nhau như lau mặt, lau mũi, lau người…
Tuy nhiên, với khả năng hút ẩm tốt, nó cũng là nơi nuôi vi khuẩn nhiều hơn, tốt hơn các loại vải khác. Nếu sử dụng không đúng cách có thể biến khăn sữa thành ổ bệnh, đặc biệt là đang mùa dịch bệnh virus cúm hoành hành như hiện nay.
Chọn màu khác nhau để tránh nhầm lẫn khi sử dụng khăn sữa vào các mục đích khác nhau (Ảnh minh họa).
– Sau khi dùng xong mẹ phải giặt thật sạch, phơi thật khô rồi sau đó mới tái sử dụng cho con.
– Phân chia mỗi loại khăn sữa theo mục đích sử dụng và giặt riêng, phơi riêng, tránh trường hợp khăn lau mặt lại nhầm lẫn dùng để lau mông cho bé, như vậy rất mất vệ sinh đó dễ làm bé bị viêm nhiễm da hay giun sán.
– Có thể tiệt trùng khăn sữa bằng cách cho khăn vào lò vi sóng hoặc luộc trong nước sôi khoảng 1 lần/tuần.
– Nên thay khăn thường xuyên khoảng 3 tháng/lần và thay khăn mới nếu khăn bị khô xơ, khăn bị nhớt, có mùi hôi, chuyển màu.
– Phơi khăn ở nơi thoáng mát, thoáng khí, dưới nắng mặt trời.
Theo Helino
